İşe yeni giren işçiye maaş ve sigorta zorunlu mudur?

İş hayatının içinde olanlar ve hukuk profesyonelleri için anlamsız görünen bu soru, işe yeni başlayan gençlerin kafasını kurcalamaktadır. Zira özellikle üniversite döneminde, yaz tatillerinde kısa süreliğine çalışma hayatına girerek hem maddi kazanç elde etmek hem de ileride iş bulmasını kolaylaştıracak deneyimler kazanmak isteyen gençler bazı fırsatçı işverenler için bulunmaz bir sömürü kaynağı olarak görülmektedir.

Tecrübesiz gençleri ucuz (ve hatta ücretsiz) iş gücü olarak kullanmak isteyen bazı işverenler bu gençlere stajyer olduklarından bahisle sigorta yapılmayacağını, dahası belli bir süre için maaş da ödenmeyeceğini, ancak kendilerini kanıtlamaları(!) halinde kadroya alınarak sigorta ve maaş ödemesi yapılacağını söylemektedirler. Bu konularda talepte bulunan gençler üzerinde psikolojik şiddet uygulayarak bu taleplerinin yersiz ve çocukça olduğuna dair bir inanç oluşturmaya çalışmaktadırlar. Dahası şirketteki herkesin onlar gibi başladığını, bu yollardan geçmenin sektörde çok normal olduğunu söyleyerek bu hukuksuz durumu normalleştirmeye çalışmaktadırlar.

Net bir biçimde söylemek gerekir ki bu durum açıkça yasalara aykırıdır. Herhangi bir işverenin herhangi bir işçiyi bir gün dahi sigortasız ve maaşsız çalıştırabileceği hiçbir durum yoktur. Bu işverenler ne kadar kendilerinden emin gözükürlerse gözüksünler yasalarımız sigortasız veya ücretsiz çalışmaya kesinlikle izin vermemektedir.

Peki ne yapmalı?

Böyle bir durumla karşılaşan işçi adayı bu teklifi kabul etmemelidir. Kabul edip çalışmaya başlaması halinde ise geçmişe yönelik eksik ödemelerinin yapılması ve sigorta primlerinin yatırılması için hukuki haklarını kullanmalıdır. Bu süreçte "sigortasız çalışmayı kabul ettiğin için sen de suçlu sayılırsın" şeklinde yapılacak (gerçeği yansıtmayan) manipülasyon ve baskılamalara inanarak hakkının yenmesine razı olmamalıdır.

Yine eğer işverene dava açarsa bir sonraki iş bulma sürecinde zorlanabileceğini, sonraki işvereninin önceki davalarını görebileceğini düşünerek de hakkını aramaktan vazgeçmemelidir. Zira işverenlerin kişilerin önceki davalarını görme gibi bir imkanları yoktur. İşçiden e-devlet şifresi istemek marifetiyle bu durumu tespit etmeye çalışan bir işverenle ise daha en başından çalışmaya başlamamak en iyisidir. İşsizliğin kasıtlı olarak artırıldığı ülkemizde bir iş fırsatını tepmek genç işçiler için başlangıçta zor görünse de iş yaşamı çoğunlukla nasıl başlanırsa o şekilde ilerleyen bir düzendir ve daha en başından bazı ilkeli tavırlar sergilemek, tüm iş yaşamı için kişinin rahat etmesini sağlayacak bir tavırdır.

Hukuki haklarım nelerdir?

Böyle bir durumda çalışmış olan işçi 5 yıl içerisinde iş hukuku konusunda uzman bir avukata danışarak sigorta primleri yahut maaştan hangilerinin eksik ödendiğine dikkat edilerek hizmet tespit davası veya maaş alacak davası açmalıdır. Bu davalar iş hukuku profesyonelleri için daha temel davalar olacağından sektördeki birçok avukat kişinin yaşının genç olmasını da göz önünde bulundurarak işçilere yardımcı olacaktır. Hukuki masrafları asgari düzeyde tutmak isteyen işçi kendisine bu konuda yardımcı olacak bir avukat ile anlaşarak hem kendisinin hem de kendisinden sonra o iş yerinde çalışacak olan işçilerin haklarını müdafa etmiş olacaktır. Bu davalar avukatlar için izlenecek yolun belli olduğu daha temel davalar olsalar da işçiler süreci kendileri takip etmeye çalışmamalı, iş hukuku alanında çalışan bir hukuk profesyoneline vekalet vererek süreci beraber takip etmelidir.

İşe yeni giren işçiye maaş ve sigorta zorunlu mudur?