Doğum yapan annelerin süt izni

Anneler doğum izinleri bittikten sonra işe geri dönseler de çocuklar hala anne bakımına muhtaçtır. Bunun en elzem olanı ise çocuğun emzirilmesidir. Bu, mesaiden sonraya ertelenemeyecek bir durum olduğundan iş kanunumuz annelere mesai süresi içerisinde çocuklarını emzirmeleri için izin verilmesini zorunlu kılmıştır.

İş Kanunu Madde 74/7: Kadın işçilere bir yaşından küçük çocuklarını emzirmeleri için günde toplam bir buçuk saat süt izni verilir. Bu sürenin hangi saatler arasında ve kaça bölünerek kullanılacağını işçi kendisi belirler. Bu süre günlük çalışma süresinden sayılır.

Yasadan anlaşılacağı gibi doğum yapan annelerin günlük bir buçuk saatlik süt izinleri vardır. Bu işverenin inisiyatifinde olan bir durum değildir. İşveren bu izni vermek zorundadır. Annenin bu izni ne şekilde kullanacağı ise tamamen kendisine kalmıştır. Örneğin anne işe bir buçuk saat geç gelmeyi yahut mesai bitiminde bir buçuk saat erken çıkmayı seçebileceği gibi, dilerse öğleden önce 45 dakika, öğleden sonra 45 dakika olarak da kullanabilir.

Her ne kadar "süt izni" veya "emzirme izni" olarak anılsa da aslında bu süreler klasik anlamda bir izin değildir. Yani bu süreler kişinin ücretli izinde olduğu süreler gibi hesaplanmaz, günlük çalışma süresine dahildir. Örneğin işçi çocuğunu emzirmek için emzirme odasına giderken merdivenden düşüp yaralansa, bu yaralanma bir iş kazası sayılır.

Bu sürelerde herhangi bir maaş kesintisi yapılamayacağı gibi, bu süreler kişinin çalışma saatine, yıllık izin hesabına, kıdem hesaplamasına dahildir. Yani işçi bu sürelerde çalışıyor sayılır.

Süt izinlerinin birleştirilerek kullanılması

Süt izinlerinin gün içerisinde ne şekilde kullanılacağı işçinin inisiyatifinde olsa da, işçi bu izinleri biriktirerek topluca kullanamaz. Zaten bu şekilde bir kullanım iznin yasaya konulma amacına da aykırı olacaktır. Çünkü çocuğun emzirilmesi her gün yapılacak bir iştir.

Buna rağmen uygulamada bu izinlerin biriktirilerek topluca kullanılması da yaygın olarak karşılaşılan bir durumdur. Özellikle büyük kentlerde işçinin çocuğa ulaşıp onu emzirmesi ve tekrar işe dönmesi için gereken süre uzun olduğundan anneler sütlerini sağarak dolapta saklamak gibi yöntemlere başvurmakta ve gün içerisinde çocuğu doğrudan emzirmemektedirler. Bu gibi durumlarda işçi ve işverenin anlaşarak izinlerin topluca kullanılmasına karar vermesinin önünde yasal bir engel yoktur. Yine de herhangi bir taraf diğerini bu konuda zorlayamaz. Çünkü kanun bu iznin günlük olarak kullanılmasını öngörmüştür.

Süt izninin yerine ek ücret alınması

Çocukla birlikte masrafları artan annelerin bu izinden vazgeçerek günlük bir buçuk saatlik ek ücret talep etmeleri veya bu teklifin işverenden gelmesi de yine uygulamada karşılaşılan durumlardandır. Ancak bu uygulama yasal olarak mümkün değildir. İşveren bu izinleri izin olarak kullandırmak ve kayıt altına almakla sorumludur. Bu izinler karşılığında işçiye ödeme yapamaz.

Sonuç

Özetle bir yaşından küçük çocuğu olan anneler, çocukları bir yaşına gelene kadar günlük bir buçuk saatlik emzirme iznine sahiptir. Bu süreyi gün içerisinde istediği gibi bölerek kullanabilir. Bu süreler günlük çalışma süresinden sayılır ve herhangi bir ücret kesintisi yapılamaz.