Askere gidecek işçinin hakları

Her ne kadar zorunlu askerlik süreleri kısaltılmış ve bedelli askerlik uygulaması devamlı hale gelmiş ise de ülkemizde hala zorunlu askerlik uygulaması devam etmektedir.

7179 Sayılı Askeralma Kanunu Madde 4/1 : Türkiye Cumhuriyeti vatandaşı olan her erkek, askerlik hizmeti yapmaya mecburdur

Bir iş yerinde çalıştığın dönemde işini bırakarak askere gidecek olan işçilerin kıdem ve ihbar tazminatlarının durumu, askerden döndükten sonra aynı işe tekrar başlayıp başlayamayacakları, iş ilişkisini hiç sonlandırmadan izin kullanarak askere gidip gidemeyecekleri ve bedelli askerlik yapacakların durumu gibi hususlara aşağıda cevap verilmiştir.

Kıdem tazminatı

Muvazzaf askerlik nedeni ile işten ayrılacak işçi iş sözleşmesini askere gitmeden makul bir süre önce feshederek kıdem tazminatını alabilir. Ancak bu feshin askerlik nedeni ile olması ve fesihten sonra başka iş yerinde çalışılmaması gerekir. İşçinin herhangi bir ihbar süresine uymasına gerek yoktur, dilediği zaman sözleşmesini feshedebilir.

Makul süre

İşçiden askere gitmeden bir gün öncesine kadar çalışmaya devam etmesi beklenemez. Askerlik öncesinde hazırlık yapmak, bir süre dinlenmek, başka şehirdeki akrabalarını ziyaret etmek gibi nedenlerle kendisine vakit ayırmak isteyebilir. Bu nedenle askere gitmeden makul bir süre önce yapılan fesihlerde de işçinin kıdem tazminatına hak kazanacağı kabul edilmiştir. Ancak askerlik öncesi hazırlık ile bağdaşmayacak bir süre (örneğin bir yıl) önce yapılan fesihlerin askerlik nedeni ile yapıldığı kabul edilemeyeceğinden, kıdem tazminatına hükmedilmez. Yargıtay 9. Hukuk Dairesi 2018 tarihli bir kararında askere gitmeden 1 yıl 9 ay önce sözleşmesini askerlik nedeni ile fesheden işçinin kıdem tazminatına hak kazanamayacağına hükmetmiştir.

Yine feshin iyi niyetli olduğunun anlaşılması ve kıdem tazminatına hükmedilmesi için işçinin iş sözleşmesini askerlik nedeni ile feshettikten sonra başka bir işte çalışmaması gerekir. Başka bir işte çalışmak için sözleşmesini fesheden ve fakat kıdem tazminatını da almak için askerlik yapacağını öne süren işçinin beyanı samimi değildir ve korunmaz.

Bedelli askerlik

Bedelli askerlik yapacak işçiler, askerlik süreleri çok kısa olduğundan muvazzaf askerlerle aynı haklara sahip olup olmadıklarını merak edebilirler. Kanun bu konuda bir ayrım yapmamış ve kıdem tazminatı alma hakkını bedelli askerlere de vermiştir. Yukarıda sayılan şartlara uyarak, bedelli askerlik yapacak işçi de kıdem tazminatına hak kazanır.

Bedelli askerlik yapacakların diğer bir sorusu ise, iş ilişkisini hiç sonlandırmadan askere gidip gelmelerinin mümkün olup olmadığıdır. İşçi ile işverenin anlaşarak bu sürede işçiyi ücretsiz izinli kabul etmeleri ve bedelli askerlik bittikten sonra iş ilişkilerini sürdürmelerinin önünde bir engel yoktur.

Bazen de işçi askerlik süresinde birikmiş yıllık izinlerini kullanmak ve askerlik hizmetini bitirdikten sonra işine devam etmek istemektedir. Ücretsiz iznin aksine bu uygulama doğru değildir. Zira yıllık izin işçinin fiziken ve mental olarak dinlenmesi gereken sürelerdir. Bu süreler iş sağlığı ve güvenliği açısından da önemli olup, işçi kendi isteği ile izin yapmaktan vazgeçemez. Askerlik eğitimi alan işçinin ne fiziken ne de mental olarak dinlendiği düşünülemez. Bu da işçinin yeteri kadar dinlenmeden iş yaşamına devam etmesi anlamına gelir ki, yıllık izin uygulamasının amacına terstir. Bu nedenle askere gidecek işçinin yıllık izinlerinin kullandırılmaması, yerine ücretsiz izin kullandırılması gerekir.

Aynı işe dönme hakkı

İş Kanunu'nun 31/4 maddesi uyarınca askerlik nedeni ile işini bırakmak zorunda kalan işçi, bu görevinin sona ermesinden itibaren iki ay içerisinde aynı iş yerinde tekrar işe girmek istediklerini işverene bildirebilirler. İşçinin çalıştığı pozisyon veya bir benzerinde boş yer olması halinde işveren işçiyi tekrar işe almak zorundadır. Boş pozisyon olmadığı durumlarda ise, böyle bir pozisyonun boşalması ve yeni işçi aranması durumunda işveren öncelikle askerlik görevi nedeni ile işi sonlanan işçiye iş teklifi götürmek ve kabul ederse işe almak zorundadır. İşveren bu yükümlülüklerini yerine getirmezse işçiye üç aylık ücret tutarında tazminat ödemek zorunda kalır.

Sonuç

• Askerlik nedeni ile işten ayrılan işçi kıdem tazminatına hak kazanır.

• İşçi iş sözleşmesini askere gitmeden makul bir süre önce feshetmelidir.

• Askerlik nedeni ile yapılan fesihlerde ihbar tazminatı ödenmez.

• Askerden dönen işçi iki ay içerisinde işverene başvurarak işine dönmeyi talep edebilir.

Askere gidecek işçinin hakları

Bu yazı Av. Ahmet Önal tarafından yazılan İşçinin El Kitabı adlı eserin ilgili kısımlarının bir özeti niteliğindedir. Kitap hakkında detaylı bilgi almak için buraya, kitabı satın almak için buraya, randevu alarak bizimle iletişime geçmek için buraya tıklayabilirsiniz.